Sonsuz kimyasallar olarak da
adlandırılan ve vücutta birikerek ciddi sorunlara neden olan PFAS kimyasalları
hakkında bilgi veren Biyomedikal Mühendisi Doç. Dr. Ceren Türkcan, bu
kimyasalların böbrek kanseri ve kısırlığa yol açtığını belirtti.
Yaklaşık 15 bin insan yapımı kimyasaldan oluşan perflorlu ve
poliflorlu alkili (PFAS) maddeler, günlük hayatta kullanılan birçok üründe
karşımıza çıkıyor. Çok uzun süre yok olmaması nedeniyle ‘sonsuz kimyasallar' da
denilen PFAS maddeleri, kullanılan ürünlerle birlikte insan vücuduna
karışabiliyor. Bu durumun çok ciddi sağlık sorunlarına neden olduğunu
belirten İstanbul Arel Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği Öğretim Üyesi Doç.
Dr. Ceren Türkcan, PFAS zararlılarından korunmak için dikkat edilmesi
gerekenleri anlattı.
Türkcan, "PFAS dediğimiz kimyasallar poliflorlu alkili
maddeler olarak geçer. Tamamen sentetik olarak üretilmiş kimyasal maddelerdir.
En çok leke tutmayan yüzeyler, leke tutmayan kumaşlar, ambalajlar, su geçirmeyen
yüzeyler gibi alanlarda kullanılır. Sonsuz madde olarak adlandırılmasının
nedeni, parçalanması çok zor maddeler olması. Hatta kalıcı kimyasal olarak
gruplandırılmış bir kategoride yer alır" dedi.
Birçok sağlık sorununa neden olabiliyor
PFAS kimyasallarının özellikle kansere ve kısırlığa neden olduğunu belirten
Türkcan, "Bu tip toksik, vücutta bilhassa böbrekte biriken kimyasallar
böbrek kanserine sebebiyet veriyor. Bunun haricinde bağışıklık sistemini çok
olumsuz anlamda etkileyebiliyor ve vücutta birikinti yaptığı için de yolaklarda
tıkanıklıklara sebebiyet verip dolaşım bozukluğuna neden olabiliyor. Neden
olduğu hastalıklar içerisinde kısırlık çok yaygın bir şekilde görülüyor"
ifadelerini kullandı.
"Bazı tekstil
ürünleri, ambalajlı gıdalar ve arıtma sularda PFAS bulunuyor"
Doç. Dr. Türkcan, bu kimyasalların insan vücuduna nasıl karıştığını şöyle
anlattı:
"Vatandaşlar, bu kimyasallardan korunmak için daha doğal içerikli, mesela
bambudan üretilmiş tekstil ürünlerine, daha doğal tekstil ürünlerine
yönelebilir. Sonradan üzerine işlem yapılarak üretilen tekstil ürünlerinden
kaçınabilir. Gıdaları dışarıdan servis etmek ya da sipariş vermek yerine evde
tükettiği gıdalarla beslenebilir. Çünkü bu maddelerin en çok kullanıldığı
sektörlerden birincisi gıda ambalajları, ikincisi ise su tutmayan, leke
tutmayan yüzeyler bulunan tekstil maddeleri. Halkımız bu tür ürünlerin
kullanımını azaltarak bundan kaçınabilir. Bir diğer parametre de şu: Çeşmedeki
suyun arıtılmasında da kullanılabilir. Çünkü kullanılan PFAS gibi kimyasallar
topraktan emilerek çözünmediği, parçalanmadığı için içme sularına karışıp içme
sularında bulunabilir. Bu yüzden aktif kömürle ayrıştırılmış suları içerek
bundan uzaklaşabilirler."
"Teflon yerine çelik ve döküm mutfak gereçleri tercih edilmeli"
"Bazen çok yoğun tempolarda çalıştığımız için ambalajlı içerikler
tüketebiliyoruz. Ambalajlı, hazır doğranmış sebzeler yerine açıkta olan
yiyecekleri tercih etmek bizi bu zararlı kimyasalları almaktan uzaklaştırır.
Bir diğeri ise evlerde çok yaygın bir şekilde yapışmaz, yanmaz tavalar,
tencereler kullanılıyor. Onlarda da teflonun kullanımı çok yaygın. Teflonun
yüzeyinde de bu kimyasallara yer verilebiliyor. Bu yüzden çelik, döküm
tencereler kullanılması faydalı. Tabi şuna da dikkat etmekte fayda var. Çelik
dediğimiz malzeme bir takım metallerden oluşan kompozisyon. Metale alerjisi
olan bir insanı da çeliğe yönlendirmek çok doğru bir seçenek olmayabilir.
Kişinin kendisine dokunan şeyleri tespit etmesi önemli bir nokta."