Avrupa Gastroenteroloji Haftası'nda sunulan kapsamlı araştırmaya göre hem şekerli hem de yapay tatlandırıcılı içecekler, metabolik disfonksiyonla ilişkili steatotik karaciğer hastalığı (MASLD) riskini anlamlı düzeyde artırıyor.
Birleşik Krallık Biobank verilerinden 123.788 katılımcı ile
yapılan geniş ölçekli araştırma, hem şekerle tatlandırılmış içeceklerin (SSB)
hem de düşük veya şekersiz tatlandırılmış içeceklerin (LNSSB), metabolik
disfonksiyonla ilişkili steatotik karaciğer hastalığı (MASLD) riskini önemli
ölçüde artırdığını ortaya koydu.
UEG Week 2025’te açıklanan sonuçlara göre, günde 250 gramdan fazla
her iki içecek türünü tüketenlerde MASLD gelişme riski yapay tatlandırıcılı
içeceklerde %60, şekerli içeceklerde ise %50 oranında artış gösterdi. Ortalama
10,3 yıllık takip süresinde 1.178 katılımcıda MASLD gelişti ve 108 kişi
karaciğer kaynaklı nedenlerle hayatını kaybetti.
Yapay
tatlandırıcılar da sanıldığı kadar masum değil
Şekerli içeceklerin obezite ve metabolik hastalıklarla ilişkisi
uzun süredir biliniyor. Ancak yeni araştırma, “diyet” olarak bilinen
içeceklerin de karaciğer sağlığı için benzer riskler taşıdığını ortaya koydu.
Araştırmanın yürütücüsü Lihe Liu, “Günde yalnızca bir kutu yapay
tatlandırıcılı içecek tüketimi bile MASLD riskini artırıyor. Bu bulgular, bu
içeceklerin zararsız olduğu yönündeki yaygın inanışı sorguluyor ve karaciğer
sağlığı üzerindeki etkilerini yeniden düşünmemiz gerektiğini gösteriyor.” dedi.
Araştırmada ayrıca yapay tatlandırıcılı içeceklerin karaciğer
hastalıklarına bağlı ölüm riskini de artırdığı belirlendi.
Tatlandırılmış
içecekler karaciğere nasıl zarar veriyor?
Liu’ya göre bu riskin arkasında farklı biyolojik mekanizmalar yer
alıyor:
“Şekerli içeceklerdeki yüksek şeker oranı, kan şekeri ve insülin
seviyelerinde ani artışa, kilo alımına ve ürik asit yükselmesine neden oluyor.
Bu da karaciğerde yağ birikimini tetikliyor. Yapay tatlandırıcılı içecekler ise
bağırsak mikrobiyotasını bozabilir, tokluk hissini engelleyebilir, tatlı
isteğini artırabilir ve insülin salgısını uyarabilir.”
En güvenli
seçenek: Su
Araştırmacılar, şekerli ya da yapay tatlandırıcılı içeceklerin
yerine su tüketilmesinin MASLD riskini belirgin biçimde azalttığını vurguladı.
Şekerli içeceklerin yerine su içildiğinde risk %12,8, yapay tatlandırıcılı
içeceklerin yerine su içildiğinde ise %15,2 oranında azaldı. Ancak iki içecek
türü arasında değişim yapılmasının risk üzerinde etkisi olmadı.
Liu, “En güvenli yaklaşım, hem şekerli hem de yapay tatlandırıcılı
içecekleri sınırlamak. Su, metabolik yükü ortadan kaldırarak karaciğerde yağ
birikimini önler ve vücudu sağlıklı şekilde nemlendirir.” dedi.
Büyüyen
küresel sağlık sorunu
MASLD, günümüzde dünyanın en yaygın kronik karaciğer hastalığı
olarak kabul ediliyor ve dünya nüfusunun %30’undan fazlasını etkiliyor.
Hastalık, sinsi bir şekilde ilerleyerek iltihaplanma, siroz ve karaciğer
kanseri gibi ciddi sonuçlara yol açabiliyor.
Araştırmacılar, hem şekerli hem de yapay tatlandırıcılı
içeceklerin tüketiminin azaltılmasını, sadece karaciğer değil aynı zamanda
metabolik ve kardiyovasküler sağlığı korumaya yönelik kapsamlı bir halk sağlığı
stratejisinin parçası olarak değerlendiriyor.
Kaynak: Medimagazin